(toespraak bij afbetaling laatste euro historische schuld van de stad Antwerpen aan Belfius – persbericht zie onderaan)

Dames en heren, beste medewerkers van de pers,

Ook van mijn kant welkom hier op het Schoon Verdiep, een gepast decor voor wat we hier vandaag gaan doen.

Noem dit gerust een historisch moment.  We betalen vandaag immers de laatste euro van de historische schulden van de stad Antwerpen af.

Dit is een moment dat de burgemeester en ikzelf willen delen met alle Antwerpenaren, en om die reden hebben we u vandaag uitgenodigd.

De historiek van de Antwerpse schuldenberg gaat enkele decennia terug.

Vroeger was het de normaalste zaak van de wereld dat openbare besturen leningen aangingen, niet enkel om te investeren maar ook om lopende kosten te dekken.

Als een gezin dat doet, komt het eerder vroeg dan laat in de problemen.

De stadsfinanciën stonden er al niet goed voor toen het in 1983 fuseerde met wat nu de districten zijn. Anders dan andere steden kreeg Antwerpen geen schuldovername van de toenmalige overheid.

De stad keek op 1 januari 1983 aan tegen een schuld van de openbare leningen van 42,3 miljard Belgische frank, ofwel 1,048 miljard euro.

We waren virtueel failliet.

Eind 1988 stonden we zelfs 1,678 miljard euro in het krijt.

Ik moet er niet aan denken wat dat bedrag zou zijn als we dat vandaag zouden indexeren.
U kent het vervolg.

In 1990 werden we onder Vlaamse curatele geplaatst. De fiere stad Antwerpen kon haar eigen broek niet ophouden, meer zelfs: kon zelf niet langer bepalen hoe strak de broeksriem werd aangetrokken.

Dat duurde tot 2018, toen de burgemeester en ik het einde van de curatele konden bekend maken. Dat deden we samen met toenmalig minister voor binnenlands bestuur Liesbeth Homans.

Dames en heren,

Dit is een inspanning van velen, en van vele jaren, van een intensief saneringstraject. Ik heb het over stadsbesturen die ons vooraf gingen.

Ik zou namen kunnen noemen met het risico mensen te vergeten, dus dat doe ik liever niet. Sommige daarvan zijn hier aanwezig. Ook hen dank ik.

De belastingcenten van de Antwerpenaar zijn iets waar we zorgvuldig mee moeten omspringen.
‘We zijn proper op ons eigen’ geweest. We hebben kritisch naar onszelf gekeken, naar onze eigen organisatie, om de Antwerpenaar zo goed en efficiënt mogelijk van dienst te kunnen zijn.

De vrijgevige , spilzuchtige stad werd de investerende stad, de stad die zorg draagt voor de toekomstige generaties.

Vandaag denk ik dat we mogen zeggen dat die operatie geslaagd is.
Onze betrachting is:  een welvarend Antwerpen voor welvarende Antwerpenaren. Niemand hoeft daarbij achter te blijven.

En dan denk ik dat het nu is om finaal die laatste euro schuld over te maken aan ‘onze’ relatiebeheerder bij Belfius, Philip Van Nieuwenhove.

—

PERSBERICHT

Stad Antwerpen betaalde een laatste schijf aan Belfius en werkt daarmee de schuldenberg, die het decennialang meedroeg, volledig weg. Burgemeester Bart De Wever en schepen voor financiën Koen Kennis maakten vandaag op het stadhuis de symbolische laatste euro van de Antwerpse historische schuld over aan de heer Philip Van Nieuwenhove, relatiebeheerder bij Belfius.

In het begin van de jaren ‘80 verkeerde stad Antwerpen in financiële moeilijkheden en stond haar kredietwaardigheid op een historisch laagtepunt.

In 2014 bedroeg de uitstaande schuld op de stedelijke saneringsleningen nog 773,1 miljoen euro. Sindsdien werd er in de respectievelijke bestuursakkoorden telkens de nodige aandacht besteed aan de schuldafbouw. Dankzij het stelselmatig afbouwen van de schulden en een gezond financieel beleid betaalt stad Antwerpen nu de laatste schijf en lost daarmee alle historische schulden af.

Schepen voor financiën Koen Kennis: “De spectaculaire schuldafbouw van de laatste decennia kon enkel dankzij volgehouden budgettaire inspanningen en een gewijzigd mantra. Leningen kunnen enkel aangegaan worden wanneer de financiële draagkracht dit toelaat en ter financiering van investeringen. Het is dan wel winter en we dromen misschien eens van een witte Kerst, een sneeuwbaleffect moeten we vermijden als we onze financiën gezond willen houden. We plukken nu de vruchten van goed bestuur. Sinds 2014 tot nu hebben we voor een bedrag van 2,5 miljard euro geïnvesteerd, we zijn bevrijd van historische schulden, en vanaf 2024 kunnen we de Antwerpenaar belonen met een belastingverlaging.”

Burgemeester Bart De Wever: “Antwerpen heeft zijn rekeningen op orde. De tijd dat de Antwerpenaren in de woorden van de betreurde journalist Roger Van Houtte een “bedelend knechtjesvolk” waren, is voorbij. Na het goede rentmeesterschap van de afgelopen jaren wordt de Antwerpenaar nu ook beloond. De historische schulden zijn definitief verleden tijd. We zadelen onze kinderen niet meer op met schulden die onze lopende uitgaven moeten dekken. Dat geeft ruimte om te investeren in de toekomst, en om de Antwerpenaar mee te laten genieten van dat zorgvuldige beleid.”

Historiek

Het was in de moeilijke financiële context van de jaren ’80, toen de stad al in financiële moeilijkheden verkeerde, dat Antwerpen in 1983 fuseerde met wat nu de districten zijn. Dat deed ze zonder een schuldovername, wat bij andere fusies in die periode wel gebruikelijk was. De stad keek op 1 januari 1983 aan tegen een schuld van de openbare leningen van 42,3 miljard Belgische frank, ofwel 1,048 miljard euro. Antwerpen was de enige grote gemeente van de fusiegolf van 1977 – 1983 die geen schuldovername kreeg. Eind 1988 liepen de Antwerpse schulden op tot 1,678 miljard euro.

In de jaren ‘80 werd zowel een Nationaal als een Vlaams Fonds opgericht ter herstel van de gemeentefinanciën. Lagere rentevoeten, gedeeltelijke kwijtscheldingen en gedeeltelijke vervroegde afbetalingen verbeterden de kredietwaardigheid van de stad. Hierdoor werd met een waarborg van het Vlaams Gewest een consolidatie van de leningen bij het toenmalige Gemeentekrediet van België mogelijk. Die waarborg hield een verlaging van de rentevoet in, maar impliceerde ook een bijzonder toezicht. De stad werd in oktober 1990 door toenmalig minister Luc Van den Bossche onder curatele geplaatst. Dat bijzonder toezicht werd in juli 2018 door minister Liesbeth Homans beëindigd, na een intensief saneringstraject.

De historische schuld bestaat echter nog uit een tweede component. Om de oprichting van Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) mogelijk te maken, moesten in 2003 de historisch opgebouwde thesaurietekorten van 300 miljoen euro van de voormalige OCMW-ziekenhuizen aangezuiverd worden. De stad heeft die tekorten overgenomen door een financiering van 300 miljoen euro bij de bank. De afbetaling hiervan kon pas starten in 2019, nadat het andere deel van de historische schulden was afgelost.

Het waren burgemeester De Wever en schepen Kennis die de laatste euro van die afbetaling tijdens een persmoment overmaakten aan de vertegenwoordiger van Belfius.