Meer dan de helft van de inwoners van de stad Antwerpen liet in 2017 de auto staan voor verplaatsingen naar school, werk, winkel en vrijetijdsbestedingen. De helft van de bezoekers vindt zijn weg naar de Scheldestad met het openbaar vervoer of op een andere manier dan met de wagen. Bovendien kiezen pendelaars die in Antwerpen werken vaker voor een ander vervoersmiddel. Al een kwart doet die verplaatsing met de fiets tegenover zo’n 40 % met de wagen. Sinds half 2017 rijden er dan ook minder wagens door de Antwerpse binnenstad. Verder blijven de autoreistijden in de binnenstad dalen. Daarnaast zit de deelmobiliteit in de lift. In 2018 staan in Antwerpen meer dan 500 deelauto’s en bijna 5000 deelfietsen en -scooters. De stad blijft ondertussen verder inzetten op slimme mobiliteit. Vanaf dit najaar starten de eerste MaaS-applicaties op in Antwerpen. Het gaat daarbij om apps die bijvoorbeeld tickets combineren van openbaar vervoer, taxi’s en gedeelde fietsen, scooters en auto’s.
Sinds 2016 wordt er hard gewerkt aan de bereikbaarheid van Antwerpen met de Noorderlijn, de werken rond de Singel, de bruggen over het Albertkanaal en tal van andere projecten. Er startte tegelijkertijd een minderhinderprogramma op met als doel de filedruk te beperken en de bereikbaarheid te verhogen. Toen al werd de ambitie voor een modal split 50/50 geformuleerd: met maximaal 50% autogebruik in de kernstad en minstens 50% gebruik van slimmere vervoersmogelijkheden. Deze doelstelling werd ook onderschreven door de ondertekening van het Toekomstverbond. Het Toekomstverbond is het akkoord dat de Vlaamse overheid, de stad Antwerpen, Havenbedrijf Antwerpen en de burgerbewegingen sloten over de mobiliteit en leefbaarheid in de Antwerpse regio.
In de doelstellingen van ‘Slim naar Antwerpen’ zit niet alleen een modal shift, maar ook een time shift en een mental shift verweven. Het is met andere woorden de bedoeling dat er meer met slimme vervoersmiddelen gereden wordt, minder tijdens de spits en dat er meer nagedacht wordt of een verplaatsing zelfs nodig is.
Wie zich door Antwerpen verplaatst, verandert wel degelijk zijn gedrag
Meer dan de helft van de inwoners van de stad Antwerpen laat in 2017 de auto al staan voor verplaatsingen naar school, werk, winkel en vrijetijdsbestedingen. Ook de helft van de bezoekers vindt zijn weg naar Antwerpen met het openbaar vervoer of op een andere manier dan met de wagen. Wie door de stad moet om te gaan werken, laat de auto ook vaker staan. Al een kwart doet die verplaatsing met de fiets tegenover zo’n 40 % met de wagen. Niet-Antwerpse werknemers grijpen wel nog dubbel zo snel naar de wagen dan Antwerpenaars. Onderzoek van Slim naar Antwerpen bij 63 werkgevers en 26.314 werknemers toont aan dat hier nog een enorm groeipotentieel ligt om de modal shift verder te zetten.
De voorbije jaren is het gebruik van de auto sterk gedaald voor woon-werkverkeer en verplaatsingen in de vrije tijd. Fietsen wint sterk aan populariteit om naar het werk of naar school te gaan en voor vrijetijdsbesteding. Wandelen en de nieuwe vervoersmodi zoals de step, segway, monowheel enzovoort zitten sinds 2017 ook in de lift.
Autobewegingen in de binnenstad dalen
Begin 2018 rijden er een pak minder wagens door het centrum van Antwerpen tegenover begin 2017. De ANPR-camera’s die zijn geplaatst voor de lage-emissiezone tonen dat verschil aan. Op een weekdag loopt het verschil gemiddeld op tot bijna 12.000 wagens minder, in het weekend gaat het om iets meer dan 6000 wagens minder. Verder is er de voorbije 9 jaar ook een lichte daling merkbaar in het aantal voertuiginschrijvingen van personenwagens bij de DIV en bij het aantal parkeervergunningen dat de stad uitgeeft.
Daarnaast staan auto’s ook minder lang aan te schuiven in het centrum van Antwerpen. In mei 2018 daalde de gemiddelde reistijd ’s ochtends met 7 % en ’s avonds met 4 % tegenover mei 2017. De analyse gebeurde aan de hand van free floating car data die via de GPS van auto’s verstuurd wordt. De grootste daling van reistijd vond plaats op het traject Binnensingel – Noordersingel met 32 % tegenover een stijging van 25 % op het traject A12 – Noorderlaan dat het voorbije jaar onderhevig was aan verschillende werken.
Fietsen zit in de lift
Verplaatsingen gebeuren meer en meer met de fiets. Op een droge dinsdag in september blijkt tussen 2015 en 2017 het aantal fietsers met 21% gestegen. In totaal passeerden er die dag in 2017 wel zo’n 27.429 fietsers aan de telpunten.
Ondertussen fietsten de voorbije 2 jaar meer dan 1500 gebruikers van de Antwerpse fietskortingsregeling samen 3 keer naar de maan en terug. Dat is goed voor 3.812.981 gefietste kilometers die anders met de auto hadden plaatsgevonden.
Deelmobiliteit neemt een sprong vooruit in 2018
Autodelen verviervoudigd op 2 jaar
Deelmobiliteit groeide de laatste 5 jaar gestaag in Antwerpen met een groeispurt in 2018. In 2017 zijn er al 4 keer meer abonnees voor deelauto’s tegenover 2015. Die maken ondertussen gebruik van meer dan 500 deelwagens (Bolides, Cambio, Poppy) over heel Antwerpen. Ook het particuliere autodelen blijft toenemen.
De stad Antwerpen neemt bovendien het voortouw door de aanbieding van het eigen wagenpark aan abonnees van Cambio. Ondertussen worden op die manier 12 wagens buiten de kantooruren aangeboden.
Fiets- en scooterdelen: 4490 deelfietsen en 225 deelscooters in de stad
De fietsdeelsystemen hebben ook een belangrijke bijdrage geleverd aan de toename van het aantal fietsers. Momenteel zijn er 4490 deelfietsen (Blue-bike, Cloudbike, Mobit, Velo) en 225 deelscooters (Poppy, Scooty) te vinden in Antwerpen. Sinds 2011 is het aantal ritten met Velo meer dan vervijfvoudigd tot 5,5 miljoen in 2017.
Openbaar vervoer als manier om de stad anders te bereiken
Bezoekers vinden massaal de weg naar het openbaar vervoer richting stad. De helft van hen neemt trein, tram of bus naar Antwerpen in hun vrije tijd. De Vlaamse bezoeker scoort hier met 50,7 % erg goed tegenover de Zuid-Nederlandse bezoekers waarvan 77% nog in de auto stapt om naar Antwerpen te rijden.
Eerste stappen richting Mobility as a Service
Met Slim naar Antwerpen wordt er al sterk ingezet op ketenmobiliteit in een multimodale routeplanner. Daarbij worden verschillende vervoersmogelijkheden in één rit gecombineerd. Daar is momenteel nog geen ticketing-systeem aan verbonden. Er kunnen dus in de app geen tickets worden aangekocht.
Vanaf dit najaar komt daar verandering in en duiken in de stad de eerste toepassingen op die Mobility as a Service (MaaS – mobiliteit als dienstverlening) aanbieden: dus info en ticketing in één app. Zo’n app combineert bijvoorbeeld tickets van openbaar vervoer, taxi’s en gedeelde fietsen, scooters en auto’s. Een verplaatsing plannen en betalen wordt dan makkelijker. De eerste MaaS-aanbieders meldden zich via de jaarlijkse projectoproep in 2018 aan om op te starten in Antwerpen.
