BAM, burgerbewegingen en betrokken partners gaan samen voluit voor voorkeursvariant
Werkgemeenschap van start
Op 21 december 2018 geraakten alle partijen die betrokken zijn bij het Oosterweeldossier het eens over hoe de Oosterweelverbinding op rechteroever er definitief zou moeten uitzien. Dit ontwerp kreeg de werknaam voorkeursvariant. De plannen voor deze variant worden nu door de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM), de burgerbewegingen, de stad Antwerpen en het Agentschap Wegen en Verkeer in een strak tempo verder uitgetekend en op zijn milieueffecten onderzocht in de project-MER-procedure. In het najaar van 2019 kan dan de aanvraag voor een omgevingsvergunning voor de Oosterweelwerken op rechteroever en de Scheldetunnel worden ingediend.
Van Toekomstverbond naar voorkeursvariant
Even terug in de tijd: op 15 maart 2017 ondertekenden de Vlaamse overheid, de stad, het Havenbedrijf en de burgerbewegingen het Toekomstverbond over de mobiliteit en leefbaarheid in de Antwerpse regio. Het akkoord kwam tot stand na een lang en breed traject van participatie en overleg onder leiding van intendant Alexander D’Hooghe. De neuzen van alle partners wezen vanaf dan wel definitief in dezelfde richting, de echte “co-creatie” moest nog volop vorm krijgen.
Verschillende ontwerpteams, onder leiding van de intendant, tekenden in de daarop volgende maanden samen met bewoners en experten projecten uit die de leefbaarheid in en rond de Antwerpse ringzone moesten verbeteren.
Op 25 juni 2018 werd voor een bedrag van 1,25 miljard euro een eerste groep van 18 overkappings- en leefbaarheidsprojecten voor de Antwerpse ringzone geselecteerd uit de 31 ingediende projecten die besproken werden tijdens dit intens participatietraject.
Een groot deel van deze 18 projecten ligt in het projectgebied van de Oosterweelverbinding. De uitkomsten uit het participatietraject kregen hun doorwerking in het ontwerp van Oosterweel, zodat het project opnieuw op de tekentafel belandde. De nieuwe elementen werden aan bestaande inzichten gekoppeld, wat op 21 december uitmondde in een draagvlak voor een nog kwaliteitsvoller ontwerp voor Oosterweel op rechteroever.
“De Oosterweelverbinding en het Toekomstverbond zijn het grootste stadsvernieuwingsproject van deze eeuw en bieden een enorme opportuniteit om Antwerpen, dat vandaag in twee wordt gedeeld door de Ring, te verbinden tot een hecht geheel. De voorbije jaren en maanden hebben alle partners, onder impuls van de intendant, daadkrachtig gewerkt aan het oplossen van schijnbare tegenstellingen, aan het zoeken naar consensus, convergentie en verbinding”, zegt schepen voor Mobiliteit Koen Kennis.
“Zodra de project-MER-procedure van de voorkeursvariant afgerond is, kunnen we dit najaar daadwerkelijk aan de slag gaan om stapsgewijs de Ring rond te maken en het fileleed op te lossen, om de leefbaarheidsproblemen aan te pakken, om wijken te verbinden, om fiets- en wandelpaden aan te leggen en park-and-rides te bouwen. Deze Grote Verbinding is een historische mijlpaal voor alle Antwerpenaren”, aldus schepen Kennis.
De voorkeursvariant
De voorkeursvariant vertrekt van verkeerscijfers die niet alleen rekening houden met de bijkomende Scheldekruising, maar die er ook van uitgaan dat fase 1 van het Haventracé gerealiseerd is en dat de ambitie voor de modal shift 50/50 naar duurzamer verkeer voor de helft gehaald is. Het snelwegontwerp van de Oosterweelverbinding wordt voor een groter deel overkapt, het wordt nog verkeersveiliger en biedt alternatieven bij ongevallen. Tegelijk wordt ook de toekomstige overkapbaarheid van de Ring maximaal gegarandeerd door een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het hele ontwerp.
Wat zijn de belangrijkste aanpassingen?
- In de Scheldetunnel, de derde snelwegtunnel onder de Schelde met drie rijstroken, wordt een bredere fietstunnel aangelegd: de 4 meter uit het oude ontwerp wordt opgetrokken naar 6 meter. In plaats van 2 vluchtkokers aan de buitenzijde van de tunnel komt er een centrale vluchtkoker voor het wegverkeer.
- Het Oosterweelknooppunt, dat de Scheldetunnel met de Kanaaltunnels verbindt, wordt compacter aangelegd, zodat er een landschappelijke verbinding kan ontstaan tussen de omgeving van de Noordkasteelvijver en het historische SAMGA-gebouw enerzijds en het Droogdokkenpark anderzijds. Het nieuwe ontwerp gaat uit van een aansluiting van de Oosterweelknoop naar de Oosterweelsteenweg via de terreinen van Total. Zo kan het groengebied rond het beschermde kerkje van Oosterweel maximaal gevrijwaard worden. De gesprekken met Total over het gebruik van hun terrein verlopen in een constructieve en open sfeer.
- In de Kanaaltunnels, de vier tunnelkokers die onder het dok en het Albertkanaal heen lopen en het Oosterweelknooppunt met de Ring verbinden, worden de noordelijke Kanaaltunnels ingericht met een rijstrook en een extra strook (calamiteitenstrook, eventueel inzetbaar als op- en afrit). De zuidelijke tunnelkokers krijgen elk twee rijstroken. Op deze wijze wordt het ontwerp beter afgestemd op de uitgangspunten van het Toekomstverbond. Daarnaast wordt er volop onderzocht of er toch een aansluiting kan gerealiseerd worden tussen de noordelijke Kanaaltunnels en de Groenendaallaan.
De capaciteit op de noordelijke R1 wordt afgestemd op de voorkeursvariant en er wordt geopteerd voor een systeem waarbij het verkeer gescheiden wordt om zo weefbewegingen te beperken en de verkeersveiligheid te verhogen. Een dergelijk systeem moet robuuster zijn en beter overkapbaar. Het moet tevens aansluiten op het zuidelijke deel van de R1, waarvan de aanleg voorzien is in een tweede fase.
De Werkgemeenschap en de werkbank
“Het allerbelangrijkste is dat de Werkgemeenschap eindelijk vorm krijgt”, zegt Peter Vermeulen namens de burgerbewegingen. Een nieuw coördinatieteam, met daarin een sleutelfiguur van alle betrokken stakeholders, van de diverse overheden, BAM en de burgerbewegingen, moet vanaf nu zorgen voor een betere afstemming van alle deelprojecten, gaande van de nieuwe Scheldekruising en de twee fasen van de volledige overkapping van de Ring, tot het Haventracé met de A102 en het Routeplan 2030. “We willen met iedereen samenwerken, om het dossier zo snel en kwaliteitsvol mogelijk te laten vooruitgaan. De droom moet realiteit worden”, aldus Peter Vermeulen.
Manu Claeys van stRaten-generaal gaat verder: “In juni 2016 startte intendant Alexander D’Hooghe de eerste werkbank op in het Oosterweeldossier. In die werkbank boog zijn expertenteam zich samen met ambtenaren en mensen uit de burgerbewegingen over een eerste groot vraagstuk: hoe organiseren we het verkeer onder een overkapte ring? Twee en een half jaar later beseffen alle betrokkenen dat dit de gouden formule bleek: zet experts, ambtenaren en burgers samen om na te denken over moeilijke kwesties, en op het einde van de rit vinden ze een door allen gedragen oplossing. Een van de moeilijkste vraagstukken beantwoorden we vandaag: hoe moet een Oosterweel-light eruitzien? We geraakten er opnieuw uit, in de werkbank.”
Mijlpalen in 2019
Om het project definitief te verankeren, moeten er dit jaar een aantal mijlpalen gehaald worden. Nadat het project-MER-onderzoek is afgerond, moet in het najaar de omgevingsvergunning worden aangevraagd en moeten de aannemers geselecteerd worden voor de dossiers Scheldetunnel, Rechteroever en Verkeer- en Tunnel Technische Installaties.
26ste Horta-avond, samen met BAM
Wim van Hees (Ademloos): “In januari 2016 werd een grootschalig leefbaarheidsproject opgestart onder leiding van de intendant. Daar werd zeer intensief gezocht naar voldoende common ground, met name tussen de overheid en de burgerbewegingen. Dat landde op 15 maart 2017 in het Toekomstverbond (TKV). Daags nadien startte bij wijze van spreken een nieuw experimenteel project om de afspraken van het TKV te integreren in de historische Oosterweelplannen. Op 21 december 2018 werd ook dat hoopvol afgesloten met een nieuw ingrijpend akkoord, inmiddels verder uitgewerkt qua infrastructuur enerzijds en de invulling van de samenwerkingsverbanden anderzijds. De burgerbewegingen zijn tevreden om dat resultaat op donderdag 7 februari voor te stellen aan hun achterban tijdens de 26ste info-avond in zaal Horta. Voor de allereerste keer zal BAM medepresentator zijn.”
