Het Antwerpse stadsbestuur besliste in samenspraak met Vlaanderen om vijf extra overkappingen te voorzien op de Ring, voor de Ringparken Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn. Door deze uitbreiding met een totale lengte van 1,2 kilometer zal er op de noordelijke Ring nog heel wat extra openbare parkruimte bijkomen.
Stad Antwerpen en Vlaanderen gaven de opdracht aan Lantis om de haalbaarheid van de reserveleefbaarheidsprojecten van De Grote Verbinding te bepalen. De gevraagde onderzoeken werden afgerond en daaruit blijkt dat de extra overkappingsstukken een zeer positieve bijkomende impact zullen hebben op de leefbaarheid in deze zone. Daarom werd beslist om ze effectief uit te voeren.
Vijf extra overkappingen
Deze vijf projecten komen er bovenop de 18 leefbaarheidsprojecten die reeds beslist waren in 2018.
Kap Groen Hart
De meest noordelijke overkapping van de R1 verbindt bestaande parken in Merksem en Luchtbal. Deze kap is 450 meter lang en heeft twee passerelles over de treinsporen. Ze zorgt voor aanzienlijke leefbaarheidsbaten: reductie van groentekorten op wijkniveau, reductie van de geluidshinder en een lichte verbetering van de luchtkwaliteit.
Verlengde Kap Dam
Een verlenging (50 meter) van de overkapping van de noordwestelijke hoek zorgt vooral voor een betere verbinding binnen het park aan beide zijden van de sleuf.
Kap Kalverwei
Een 60 meter brede overbrugging van de Ring halverwege de sleuf aan het Lobroekdok. Die laat een netwerk van de routes binnen het park toe en verankert de kortste routes tussen de binnen- en buitenzijde van de Ring.
Kap Schijnvallei
Door de noordelijke rijrichting van de Ring hier 590 meter te overkappen wordt de geluidshinder in het ringpark en in de aanpalende woonwijk aan de Ten Eekhovelei. gereduceerd. Deze kap biedt ook een nuttige bijkomende park-oppervlakte langs het smalste segment in het Ringpark en zorgt voor betere fietsverbindingen over de overblijvende bovengrondse wegen.
Verlengde Kap Hof Ter Lo
Een uitbreiding in zuidelijke richting van 90 meter geeft een positief effect op de luchtkwaliteit (2,1 hectare) en geluidskwaliteit (3,2 hectare). Het zorgt ervoor dat Kap Hof Ter Lo bereikbaar wordt vanuit Borgerhout.
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: “We bewijzen hier dat mobiliteit en leefbaarheid hand in hand gaan, meer zelfs: elkaar kunnen versterken. Een bereikbare stad is een stad waar het goed leven en werken is. Hiermee maken we Antwerpen klaar voor de toekomst.”
Maximale overkapping noordelijke Ring
De beslissing om deze reserveleefbaarheidsprojecten mee op te nemen zorgt voor een stabiel en zeker uitvoeringskader van de Oosterweelverbinding en de eerste fase leefbaarheidsprojecten in deze zone. Er is dan nadien geen nood meer aan bijkomende ontwerpwijzigingen, extra leefbaarheidsprojecten of overkappingen in de projectzone R1-Noord. Vlaanderen en stad Antwerpen kunnen op die manier hun engagement nakomen voor de maximale overkapping ter hoogte van de Oosterweelverbinding. Het afsprakenkader tussen overheden en burgerbewegingen is dan voor wat betreft de Ring ter hoogte van de Oosterweelverbinding volledig gehonoreerd. Het project is dan volledig geoptimaliseerd op de balans mobiliteit-leefbaarheid. Samengevat, de uitvoering kan gebeuren volgens de principes van het Toekomstverbond, mét maximale overkapping.
Deze bijkomende overkappingen geven significante bijkomende leefbaarheidswinsten, zoals hierboven opgesomd (geluid, lucht, groentekorten). Vanuit het standpunt van sociale veiligheid in de parken, zorgen de grote circulatie en verbindingen tussen de verschillende delen voor een belangrijke verbetering, ze versterken de dwarse verbindingen en doen de Ring zo maximaal mogelijk vergeten.
Het Antwerpse stadsbestuur besliste, in navolging van de Vlaamse Regering, om de procedure voor de Scheldebrug verder uit te werken. Dat is de voorkeursvariant voor een bijkomende voetgangers- en fietserskruising van de Schelde in het kader van De Grote Verbinding. Als alles vlot verloopt kan dit najaar het concrete bestek afgerond worden, zodat in de eerste helft van volgend jaar de aanbesteding kan starten.
Binnen het Toekomstverbond werd in juni 2018 een ‘vaste oeververbinding’ als een van de 18 leefbaarheidsprojecten geselecteerd om zowel de (verkeers)leefbaarheid als de modal shift in de Antwerpse regio te verbeteren.
De stad werkt, tezamen met De Vlaamse Waterweg nv, de procedure voor de Scheldebrug nu verder uit, volgens de modaliteiten beslist door de Vlaamse regering eind december vorig jaar. Samen met Vlaanderen worden de gunningsprocedure en -documenten opgezet, volgens de aanbestedingsvorm ‘Design Build Maintain’ (DBM). Daarbij worden het ontwerp, de bouw en het onderhoud in één enkel contract aanbesteed en toevertrouwd aan een marktpartij of een consortium van marktpartijen.
Onderzoeken
De keuze van de Scheldebrug als voorkeursalternatief voor de Scheldekruising voor fietsers en voetgangers zorgde voor een aantal bezorgheden bij verschillende stakeholders: zowel fietsersorganisaties, nautische gebruikers als stroomopwaarts gelegen watergebonden bedrijven hadden hun specifieke bedenkingen bij een (deels beweegbare) brug als voorkeursalternatief.
De Vlaamse Waterweg nv onderzocht, in samenwerking met stad Antwerpen en Team Intendant en in overleg met de stakeholders deze opmerkingen.
Een mobiliteitsstudie wees uit dat het Scheldekruisend fietsnetwerk met Scheldebrug voldoende robuust is, en ook een hogere bijdrage levert aan de modal shift dan systemen met een veer of kabelbaan. Een aanvaringsrisicoanalyse bevestigde het vooropgestelde brugconcept en het nut van de mitigerende maatregelen voorgesteld door DAB Loodswezen. Een analyse van de scheepvaart van en naar de stroomopwaartse bedrijven leerde dat de brug een operationele en economische impact heeft. Die kan echter gedeeltelijk opgevangen worden door onder meer het voorzien van een uitneembaar brugdeel.
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: “De Scheldebrug zal een enorme bijdrage leveren voor de modal shift van stad en regio. Ze zal aantakken op een reeks nieuwe fietsverbindingen in alle windrichtingen, en tegelijk het sluitstuk zijn van een heuse fietsring rond Antwerpen.”
Er zijn momenteel nog een aantal technische voorbereidende studies lopende; andere worden nog opgestart met het oog op de realisatie van het brugproject.
Gunningsprocedure/aanbestedingsvorm
Voor de Scheldebrug werd een taakstellend budget van 254 miljoen euro vastgelegd, dat jaarlijks met maximaal 2% geïndexeerd wordt. De bouw van de brug vormt een project met een aantal grote uitdagingen. Daarom is het belangrijk om de aanbestedingsvorm te kiezen die het best tegemoetkomt aan het beheersen van deze uitdagingen.
Een uitgebreide afweging van de mogelijke procedures wees uit dat een geïntegreerde aanpak via een DBM-vorm binnen het financiële model voor de leefbaarheidsprojecten en de globale marktsituatie te verkiezen is.
Verder traject
De komende maanden zullen stad Antwerpen en De Vlaamse Waterweg nv de krijtlijnen van het bestek verder co-creatief vastleggen, binnen de werkbank Scheldebrug. Om vervolgens, als alles vlot verloopt, dit najaar de synthese naar een concreet bestek af te ronden. In de eerste helft van 2024 kan de aanbesteding dan starten.
Visualisatie Ringpark Het Schijn (niet definitief).
(persbericht)
Het college keurde de voorontwerpen voor de noordelijke Ringparken (Groenendaal, Noordkasteel, Lobroekdok en Het Schijn) goed. Dat na een brede consultatieronde die in november startte. Op basis van de adviezen werden een aantal bijkomende onderzoeksopdrachten geformuleerd voor de ontwerpteams. Verder wordt er waar mogelijk– naast de Oosterweelwerf – al naar een vervroegde uitvoering gewerkt, zoals voor een deel van Ringpark Groenendaal en een deel van Ringpark Het Schijn.
Na een intensief co-creatief proces met de omwonenden en de burgerbewegingen werden eind vorig jaar de voorontwerpen van de vier noordelijke Ringparken voorlopig goedgekeurd. Afgelopen april werden ze tijdens de Ringdagen getoond aan het brede publiek. Meer dan 1100 bezoekers kregen er tekst en uitleg van de ontwerpteams en projectleiders.
De betrokken districten, Lantis, team intendant, leden van de projectwerkbanken, burgerbewegingen en partners binnen de Vlaamse overheid gingen de afgelopen maanden met de voorontwerpen aan de slag. Ze bekeken onder andere de technische afstemming tussen de parken en andere projecten in de buurt, en de fasering van de volgende stappen richting uitvoering. Uit de adviezen blijkt een onderschrijving van de uitgewerkte ontwerpen en een waardering voor de kwaliteit. Er is een goede balans gevonden tussen ruimte voor Antwerpenaars, ruimte voor ecologie en ruimte voor mobiliteit.
Visualisatie (niet definitief) Ringpark Noordkasteel, met rechts de geplande fietsbrug.
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: ‘Ik dank alle betrokkenen voor de constructieve samenwerking, die resulteert in breed gedragen voorontwerpen. En zo komen we stap voor stap dichter bij een leefbaarder en beter bereikbaar Antwerpen. Die combinatie van een betere, zachtere mobiliteit en een omgeving die onze stad verfraait, is een werk van lange adem, maar als we daar samen onze schouders onder blijven zetten, komen we er.’
Oorspronkelijk kader voorontwerpen bevestigd
Het oorspronkelijke kader dat in november werd goedgekeurd is nu voor alle noordelijke Ringparken bevestigd.
De uitvoering van de Ringparken is verbonden met de werken aan de Oosterweelverbinding. Er is een nauwe samenwerking met bouwheer Lantis om de onderbouw, de Oosterweelverbinding op rechteroever, af te stemmen op de bovenbouw, de Ringparken.
Op basis van de adviezen werden er bijkomende onderzoeksopdrachten geformuleerd voor de ontwerpteams:
voor Ringpark Groenendaal gaat het onder andere om de logistieke ontsluiting van de stadsserre;
voor Ringpark Noordkasteel gaat het o.a. om de fietsbrug over de Oosterweelsteenweg;
voor Ringpark Lobroekdok gaat het o.a. om de uitbreiding van het voorontwerp tot aan Asiadok;
voor Ringpark Het Schijn gaat het o.a. om het ontwerpend onderzoek naar de realisatie van een ambitieuze verbinding tussen de Ten Eekhovelei en Spoor Oost.
De uitvoering van het grootste deel van de Ringparken kan pas starten na de werf van de onderbouw van de Oosterweelverbinding. Er zijn echter delen van Ringparken die buiten die werfzone vallen, of die versneld zullen vrijgegeven worden door Lantis. Op die plekken is er de kans om al sneller een deel van het Ringpark definitief aan te leggen.
In Ringpark Groenendaal gaat het om een deel van de Merksemse Tuinen. Hier zou vanaf 2024 een kans zijn voor versnelde definitieve aanleg.
Daarnaast wordt alles in het werk gesteld om de werfvrije zone in Ringpark Het Schijn versneld aan te leggen vanaf 2025. Dit vooruitgeschoven gedeelte omvat de aanleg van het natuureiland en het parkeiland achter de Lakborslei en Ten Eekhovelei.
Ook in deze fases zullen de Antwerpenaren nauw betrokken worden bij de verdere uitwerking van de plannen.
Meer informatie
Alle info over De Grote Verbinding en dus ook de Ringparken is te vinden op www.degroteverbinding.be.
(toespraak n.a.v. 5 jaar Toekomstverbond, persmoment in het Errarahuis in Brussel – voor persbericht scroll naar onder)
Van links naar rechts: Alexander D’Hooghe, Koen Kennis, Jan Jambon, Peter Vermeulen, Lydia Peeters, Bart De Wever, Manu Claeys, Dirk Avonts
Dames en heren,
U kent ongetwijfeld de groepsfoto die op 15 maart 2017 gemaakt werd bij de ondertekening van het Toekomstverbond.
Een iconisch beeld. Historisch.
Dat zeg ik niet, dat vertelden mij de krantenkoppen daags nadien. ‘Antwerpen uit de ban van de Ring’ (Knack), ‘Na 21 jaar dan toch het JA-woord’ (De Morgen).
Een columnist in die krant vergeleek het zelfs met de lente die voor de deur stond.
Het Toekomstverbond, unaniem erkend als game changer, als motor voor vooruitgang.
Een aantal van de sterkhouders van toen zijn hier vandaag niet bij. Anderen wel: ouder en wijzer. (mag ik hopen)
Vandaag ziet u gezichten die er 5 jaar geleden niet bij waren. Ze sloten naadloos aan, in dezelfde geest van samenwerking.
Er is de afgelopen 5 jaar hard gewerkt.
De krant De Tijd zat er op 16 maart 2017 wellicht het dichtst bij: ‘Het is een immense stap vooruit, maar niet het einde van de reis’
Voor sommige mensen gaat het inderdaad niet snel genoeg – voor mij vaak ook niet – maar stilstand werd verruild voor vooruitgang.
5 jaar geleden zei toenmalig minister voor mobiliteit Ben Weyts ‘We gaan van de rechtbank naar de tekenbank’.
Vandaag kan ik zeggen: ‘We trokken van de rechtbank naar de werkbank, van de werkbank naar de tekentafel, van de tekentafel naar de werf.’
Ook stel ik vast dat de geesten gerijpt zijn de afgelopen jaren.
Wie 5 jaar geleden de term ‘modal shift’ in de mond nam, moest uitleggen wat hij daarmee bedoelde. Vandaag kent iedereen die term.
Ook dat is de verdienste van het Toekomstverbond.
Sinds het Toekomstverbond is de modal shift de toetssteen van het Antwerps mobiliteitsbeleid.
Het woon-werkverkeer van bewoners van Antwerpen-stad bestond in 2010 nog voor 52% uit auto’s. In 2020 was dat aandeel auto’s gedaald tot 35%. De verbeterde fietsinfrastructuur is daar debet aan. Dezelfde tendens zien we nu ook uitdijen richting regio, en ik maak me sterk dat die shift zich doorzet.
Zonder Toekomstverbond geen modal shift, zonder modal shift geen toekomst. Ik geloof vast in mobiliteit als deeltjesversneller voor maatschappelijke ontwikkelingen, voor welvaart en welzijn in Vlaanderen in Vlaanderen en in de Antwerpse regio.
Het Antwerpse bestuursakkoord heet niet voor niets De Grote Verbinding.
Maar we zijn er nog niet, 5 jaar is een verjaardag, maar niet meer dan dat. Een moment om even terug te kijken, maar toch vooral vooruit wat mij betreft.
Extra inspanningen zijn nodig, en we moeten ervoor zorgen dat niemand achter blijft.
Ik wil iedereen aan boord van het Toekomstverbond bedanken voor de samenwerking de afgelopen jaren.
Dames en heren, ik kijk uit naar de volgende jaren, om samen verder te werken aan het pad naar een mobiler en leefbare stad, naar de toekomst van De Grote Verbinding.
—-
PERSBERICHT
Vijf jaar Toekomstverbond: de ambities hoog op de agenda houden voor een betere mobiliteit en meer leefbaarheid
Inspanningen voor modal shift in Antwerpse Vervoerregio
Verdere stappen voor realisatie Haventracé
Leefbaarheid en mobiliteit worden zoveel als mogelijk tegelijk gerealiseerd
Opstart Forum 2030
Met de ondertekening van het Toekomstverbond in 2017 kwam er een einde aan 20 jaar discussie over het sluiten van de Antwerpse Ring. Het ontwerp voor de Oosterweelverbinding werd daarop grondig bijgestuurd zodat het snelwegproject met leefbaarheid en andere vervoerskeuzes werd verzoend, de eerste leefbaarheidsprojecten werden geselecteerd en via participatie en intensief overleg werd gebouwd aan verbinding over alle muren heen. Vandaag, vijf jaar later, is het tijd om de balans op te maken van dit ambitieuze samenwerkingsverbond, maar om vooral vooruit te kijken en alle pijlers van het Toekomstverbond verder invulling geven.
De eerste stappen
De ondertekening van het Toekomstverbond in 2017 betekende het einde van jaren stilstand, maar was tegelijkertijd een nieuw begin. Het ontwerp van de Oosterweelverbinding werd herdacht naar een aanbod gestuurd ontwerp. Dat wil zeggen dat het ontwerp rekening houdt met de realisatie van een belangrijk deel van de modal shift, een andere pijler uit het Toekomstverbond, en de versterking van de R2 door de realisatie van de Tweede Tijsmanstunnel, de aansluiting op de E34-West en het wegwerken van de bottleneck ter hoogte van de A12/E19.
Een dik jaar later was de voorkeursvariant voor de Oosterweelverbinding een feit, waarna twee jaar later de vergunning volgde voor het grootste en meest complexe project van Vlaanderen. Vandaag worden de Oosterweelwerken voor het eerst ook zicht- en voelbaar op Rechteroever, met onder meer de heraanleg van de Schijnkoker.
2018 was ook het jaar waarin de Vlaamse regering het licht op groen zette voor de realisatie van de eerste fase leefbaarheidsprojecten en overkappingen. Een aantal van deze projecten werd ingepast in de reeds lopende uitvoering van de Oosterweelwerken op Linkeroever en in Zwijndrecht. Een huzarenstukje, maar het levert de inwoners van Zwijndrecht vandaag al minder geluidsoverlast op dankzij de realisatie van geluidsbermen en –geluidsschermen. Ook de voorontwerpen voor de andere Ringparken hebben ondertussen de tekentafel verlaten en zijn klaar om goedgekeurd te worden.
Het regionaal mobiliteitsplan Routeplan 2030 vertaalt de ambitie om een deel van de autoverplaatsingen door duurzame mobiliteit te vervangen. Met de realisatie van de Noorderlijn werd een belangrijke verbinding in gebruik genomen voor het openbaar vervoer. Lantis bouwde intussen de Park and Ride gebouwen op Luchtbal, in Merksem en op Linkeroever. Fietsinvesteringen werden stelselmatig opgedreven en ook het goederenvervoer werd gestimuleerd om de weg in te ruilen voor de binnenvaart.
De volgende stappen
Om van het rondmaken van de Antwerpse Ring een succes te maken, moeten we blijven investeren in modal shift. Het snelwegaanbod dat de komende jaren rond Antwerpen wordt gebouwd, rekent er namelijk op dat onze autoverplaatsingen verduurzamen. Daarom werd er recent een studie opgestart voor de ingebruikname van de premetrokoker Kerkstraat-Pothoekstraat en premetrostations onder de Turnhoutsebaan. Bovendien is er nu duidelijkheid over de financiering van dit laatste stuk ongebruikte premetro. Het Routeplan 2030 werd intussen als eerst regionaal mobiliteitsplan door een Vervoerregio goedgekeurd en kan rekenen op een breed maatschappelijk draagvlak. Belangrijke bouwstenen om de ambitieuze modal shift te realiseren, zijn de verdere transformatie van premetro naar metro, de realisatie van een sneltramnet en nieuwe knooppunten en P+R’s rondom de stad of aan stationsomgevingen.
Parallel aan deze inspanningen moet ook de realisatie van het Haventracé ‘on track’ zijn wil het huidige Oosterweelontwerp voldoende succesvol zijn. De realisatie van de Tweede Tijsmanstunnel is daarvan de belangrijkste component. Lantis startte hiervoor reeds een haalbaarheidsstudie, waarbij enkele varianten werden onderzocht. Uit deze studie kwam de realisatie van een nieuwe tunnel voor doorgaand verkeer, samen met een renovatie van de bestaande Tijsmanstunnel, als meest logische oplossing naar voor. Na de zomer zal de Vlaamse Regering beslissen over de financiering en de verdere stappen van dit noodzakelijke project.
In 2018 werd een eerste reeks leefbaarheidsprojecten geselecteerd. Het Toekomstverbond ambieert de maximale overkapping van de ring. In dat kader loopt een traject om te bekijken welke overkappingen op het projectgebied van de Oosterweelverbinding nog in de eerste bouwfase toegevoegd kunnen worden aan de reeds besliste lijst. De focus van dit traject ligt op die stukken van de noordelijke Ring die op een veilige manier nog extra overkapt kunnen worden.
Financiering
Om deze projecten te realiseren en te financieren, heeft de Vlaamse Regering aan Lantis gevraagd haar taakstelling te richten naar deze volgende stappen, en hiervoor de financiering te bekijken via het financieel model op basis van gedifferentieerde tolheffing. Na de zomer zal Lantis duidelijkheid geven over hoe het financieel model dat het Oosterweelproject schraagt, aangewend zou kunnen worden om de noden van de komende 5 jaar Toekomstverbond te financieren. Uiteraard mag dit de robuustheid van het financieel model voor de Oosterweelverbinding niet ondergraven.
De intendant wordt parallel belast met de taak om prioriteiten te leggen in de overkappingsprojecten en de projecten uit het Routeplan 2030 die de meeste baten opleveren. Hiermee vangen we de zorg op dat een niet-geprioriteerde start van projecten uit het Toekomstverbond – zoals geformuleerd door het Rekenhof – een degelijke projectvoorbereiding in de weg staat bij gebrek aan studiecapaciteit.
Overleg en samenwerking
Het mag duidelijk zijn dat het samenwerkingsmodel onder leiding van intendant Alexander D’Hooghe voor voortgang en vooruitgang heeft gezorgd in een zeer complexe context. Daarom wordt het samenwerkingsforum verder vormgegeven en opengetrokken. De oproep die Herman Van Goethem, de rector van de Universiteit Antwerpen, recent lanceerde om een breed maatschappelijke reflectiekamer (Forum 2030) op te richten viel niet in dovemansoren. Het Forum kan als klankbordgroep optreden om de voortgang en realisatie van het Toekomstverbond op te volgen, met een samenstelling die het brede maatschappelijke draagvlak in de regio kan vertegenwoordigen.
Een rechtszeker kader
Inspraak leidt ook tot uitspraak. Grootschalige projecten zoals het Oosterweelproject worden soms voor, soms tijdens de uitvoering geconfronteerd met aanpassingen die nodig of wenselijk zijn aan de afgeleverde vergunningen. Nodig omdat de bouwopgave complexer lijkt dan gedacht, wenselijk omdat de impact voor de buurtbewoners tijdens het bouwproces beperkt moet blijven. Een vergunningskader dat hiermee rekening houdt, zonder afbreuk te doen aan een hoog ambitieniveau inzake milieu, is noodzakelijk. De Vlaamse Regering gaat met deze uitdaging aan de slag. Heel specifiek krijgt de minister van Omgeving de opdracht om de vooropgestelde bijsturingen aan de regelgeving met betrekking tot de omgevingsvergunning verder uit te werken.
PFAS
Een van de vele uitdagingen in het Oosterweeldossier, is de vastgestelde PFAS-verontreiniging in de omgeving van 3M in Zwijndrecht. Al van bij de start van de werken heeft Lantis gewerkt volgens het stand still-principe: de werkzaamheden aan de Oosterweelverbinding mogen de verontreiniging niet erger maken. Bouwheer en aannemer deden zelfs meer, en zorgden ervoor dat de situatie op sommige plaatsen al verbeterde voor de omgeving.
De voorbije weken werkte Lantis mee aan het inpassen van de grondverzetswerken in het saneringstraject om zo een geïntegreerde aanpak voor Zwijndrecht en omgeving te verkrijgen. Dat traject moet nog voor de zomer opgestart worden door 3M, zodat de inwoners van Zwijndrecht perspectief krijgen op een duurzame oplossing.
QUOTES SPREKERS PERSCONFERENTIE
Jan Jambon, Vlaams minister-president
De balans van 5 jaar Toekomstverbond is zonder meer positief. En dat ondanks de crisissen en moeilijkheden waarmee we de voorbije jaren geconfronteerd zijn. Denk aan de coronapandemie en de PFOS-problematiek. Ik wil alle partners daarvoor hartelijk danken. Het onderling vertrouwen dat vandaag uitgesproken wordt, geeft energie om op dit elan door te gaan. Iedereen beseft dat we samen een complex, maar schitterend en toekomstbestendig verhaal aan het schrijven zijn. Een verhaal dat niet alleen gaat over mobiliteit, maar ook over leefbaarheid. Daarin blijven we enthousiast investeren.
Lydia Peeters, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken
De voorbije twee jaar hebben we voor de Antwerpse regio overduidelijk de lead genomen voor tal van investeringen in fietsinfrastructuur. Dit is meteen een duurzame wijze om de modal shift op te starten. De volgende focus leggen we op het tramnetwerk. Een belangrijke horde die we daarmee genomen hebben, is door eindelijk de laatste premetro van Antwerpen in gebruik te nemen. De studies zijn volop aan de gang en er is een akkoord over de financiering. De modal shift is een shift van samenwerking want enkel door samen te werken zullen we nog belangrijkere stappen vooruitzetten richting 50/50.
Koen Kennis, schepen voor Mobiliteit stad Antwerpen
Wie 5 jaar geleden de term ‘modal shift’ in de mond nam, moest uitleggen wat hij daarmee bedoelde. Vandaag kent iedereen die term, en dat is de verdienste van het Toekomstverbond. Sinds 2017 is de modal shift de toetssteen van het Antwerpse mobiliteitsbeleid. De ambitie is om Antwerpen vlotter bereikbaar te maken voor bewoners, bezoekers, bedrijven en brains. Dat moet gebeuren in de context van een veranderend gedrag, waarbij in 2030 50% van alle verplaatsingen gebeuren met andere voertuigen dan de auto. De 5de verjaardag van het Toekomstverbond herinnert ons daaraan, en is een aansporing om daaraan verder te werken.
Manu Claeys, voorzitter stRaten-generaal
Het is een straffe dag voor het Antwerpse Toekomstverbond. Bij de lancering van dat verbond voegde de toenmalige regering-Bourgeois samen met het Antwerpse stadsbestuur 1,25 miljard euro overkappingsbudget toe aan het reeds vastgelegde budget voor de Oosterweelverbinding. Vandaag, vijf jaar later, biedt de regering-Jambon het perspectief op nog es het dubbele van dat bedrag voor bijkomende overkappingen van de ring, een heuse schaalsprong van het Antwerpse sneltramnet en de aanleg van de tweede Tijsmanstunnel als onderdeel van het haventracé. De voorbije jaren sleutelden veel mensen in participatieve werkbanken aan al die projecten. Nu ze op punt staan en ook brede politieke steun genieten brengt de overheid het Toekomstverbond financieel op kruissnelheid. We maken de Toekomstbelofte van 2017 waar. Of zoals ze dat in het Engels zeggen: We walk the talk. We zijn definitief vertrokken! 5
Dirk Avonts, Ademloos
Het Toekomstverbond krijgt nu het fundament om te realiseren wat 5 jaar geleden in het vooruitzicht werd gesteld: een betere levenskwaliteit voor duizenden inwoners en het perspectief op een gezonde stad.
Peter Vermeulen, Ringland
Dat er tegelijk aandacht is voor betere mobiliteit én betere leefbaarheid is zeer goed nieuws. Het feit dat de overkapping van de noordelijke Ring al tijdens de werf voor Oosterweel zal worden gerealiseerd – iets waar Ringland al langer op aandrong – combineert werk met werk. Dat zal veel goedkoper zijn en de levenskwaliteit voor de omwonenenden veel sneller verbeteren. We werken er ook keihard aan om de overkapping van de noordelijke Ring zo ruim mogelijk te maken, dus veel ruimer dan wat in de eerste fase vooropgesteld was. Dat er daarnaast gewerkt wordt aan een consensus over het tramplan, aan betere doorstroming voor het openbaar vervoer en extra voorstadsverkeer per trein in de hele stadsregio (beheersovereenkomst NMBS), zal de modal shift eindelijk ook vooruithelpen. Tegelijk worden immers ook investeringen voorbereid in tramlijnverlengingen en in een betere afstemming van de verschillende vervoersmodi.
Alexander D’Hooghe, intendant Toekomstverbond
Dit besluit biedt een perspectief op de realisatie van modal shift, extra overkappingen, en het Haventracé om verkeer rond de stad te leiden. Het Toekomstverbond is een generationeel project. We hebben de voorbije 5 jaar veel gerealiseerd en mogen daar fier op zijn. Het boek ‘5 jaar Toekomstverbond’ en de werven zelf geven het beste bewijs. De publieke steun voor het project is ongezien en bewijst ook dat participatie werkt. Maar we moeten dit ook vasthouden. Daarom zetten we nu een volgende grote stap. Een goed financieringsmodel van het Toekomstverbond brengt de uitvoering van alle prioriteiten van het verbond veel dichterbij. Het bewijst dat het Toekomstverbond zoveel meer is dan Oosterweel. Bovenal is dit een herbevestiging van het verbond. Ja, we gaan samen verder.
Terreinen langs en rond de Ring die tot nu toe ontoegankelijk zijn of onderbenut bleven, zullen in de toekomst een nieuwe invulling krijgen.
De voorontwerpen voor de Ringparken Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn en het conceptontwerp voor Ringpark Zuid zijn afgerond. Deze plannen zijn het resultaat van een intensief co-creatief proces dat de ontwerpteams doorliepen met de omwonenden en de vele betrokkenen. Deze ontwerpen gaan nu naar de betrokken districten, team intendant, de burgerbewegingen en partners die instaan voor de uitvoering van De Grote Verbinding. Zij bekijken onder andere de technische afstemming tussen de parken en andere projecten in de buurt, en de fasering van de volgende stappen richting uitvoering.
In de zomer van 2020 zijn de ontwerpteams aan de slag gegaan om de gekozen leefbaarheidsprojecten voor de vier noordelijke Ringparken verder uit te werken tot uitvoerbare voorontwerpen. Sinds begin 2021 is ook het ontwerpteam voor Ringpark Zuid aan de slag. Net als in de vorige fases van De Grote Verbinding werkten de ontwerpteams samen met heel wat Antwerpenaren, stakeholders en partners: de Vlaamse overheid, stad, haven, burgerbewegingen, Lantis en het team van intendant Alexander D’Hooghe.
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: “De opdracht was van bij de start: hoe verzoenen we mobiliteit en leefbaarheid? Door iedereen mee aan boord te nemen in de ontwikkeling van de Ringparken zetten we hierin beslissende stappen voor Antwerpen.”
Ontwerpen klaar voor volgende stap
De voorontwerpen voor de vier noordelijke Ringparken en het conceptontwerp voor Ringpark Zuid zijn nu afgerond en klaar voor een volgende stap. Alle ontwerpen worden de komende maanden zowel door het team intendant, de betrokken districten en partners als door Lantis, de bouwheer voor de Oosterweelverbinding, grondig nagekeken op hun onderlinge samenhang en aansluiting op de aangrenzende wijken en projecten in de buurt. Ook de verdere technische afstemming met de onderliggende of aanpalende infrastructuur komt hier aan bod.
De burgerbewegingen en betrokkenen, die gedurende het volledige ontwerpproces hebben meegewerkt aan de plannen, kunnen net zoals bij de vorige fases van het proces hun advies over de voorliggende plannen meegeven aan de beleidsmakers.
Na het bundelen van alle adviezen worden de voorontwerpen voor de noordelijke Ringparken in het voorjaar van 2022 definitief goedgekeurd. Vanuit de adviezen kunnen er bijkomende opdrachten aan de ontwerpteams gegeven worden om bijvoorbeeld een deel verder uit te werken of verder technisch af te stemmen met de lopende infrastructuurwerken of projecten in de buurt. Voor Ringpark Zuid worden de adviezen meegenomen in het uitwerken van het conceptontwerp naar een voorontwerp, dat eveneens in het voorjaar van 2022 zal worden goedgekeurd.
Ook in deze volgende fases zullen alle Antwerpenaren nauw betrokken worden bij de verdere uitwerking van de plannen of tijdelijke invullingen langs of op de werken.
Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters: “Vanuit Vlaanderen investeren we in Antwerpen, niet enkel in de haven en in infrastructuur maar ook in de leefbaarheid van elke Antwerpenaar. Met de Grote Verbinding, waar deze Ringparken deel van uitmaken, zijn we geëvolueerd van een puur infrastructuur- en mobiliteitsverhaal naar een innovatief, participatief leefbaarheidsproject.”
Schepen voor stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening Annick De Ridder: “De leefbaarheidsprojecten zorgen voor een historische kans om van de Ringzone een volwaardig stadsdeel te maken. De nieuwe Ringparken hebben sterke en levendige stadsranden nodig om veilig, levendig, bruikbaar en beheersbaar te zijn. Daarom zullen we parallel met de uitwerking van de Ringprojecten ook een ambitieus stadsontwikkelingstraject opstarten. Daar maken we plaats voor nieuwe woningen, voorzieningen en bedrijvigheid maar ook voor sterke verbindingen tussen de bestaande wijken aan beide zijden van de Ring.”
De Ringparken in een notendop:
Ringpark Noordkasteel In Ringpark Noordkasteel, op en rond het nieuwe Oosterweelknooppunt, kan men komen uitwaaien, genieten van het groen of kennismaken met de historische restanten van deze bijzondere site. De vijver aan het voormalige fort blijft het hart van het toekomstige Ringpark. Het SAMGA-plein, ter hoogte van de 19de-eeuwse silo, is de toegang naar het nieuwe park en de verhoogde wandeldijk langs de Schelde. De Oosterweelsteenweg wordt een groene parkweg en nieuwe fietspaden en -bruggen zorgen voor een snelle en comfortabele fietsverbinding tussen de stad, de haven en de Scheldetunnel.
Ringpark Groenendaal Even verderop maakt Ringpark Groenendaal de verbinding tussen Luchtbal en Merksem. Een deel van het park komt bovenop de tunnels van de vernieuwde Ring te liggen en wordt een belangrijke ontmoetingsplek voor Merksem en Luchtbal. Ook langs de vernieuwde Ring komen nieuwe parken met elk een eigen sfeer, waaronder de Merksemse tuinen en Luchtbal natuurtuinen. Rondom de openingen in de tunnel komt de blikvanger: een stadsserre die zich richt naar het Ringpark. Een groene brug over het Albertkanaal zorgt voor de verbinding met Ringpark Lobroekdok.
Ringpark Lobroekdok Water is overal in het nieuwe Ringpark Lobroekdok, dat tussen Schijnpoortweg en Noorderlaan ligt. Ook hier ligt een deel van het park bovenop de tunnels van de vernieuwde Ring. Tijdens warme zomerdagen kan men zich hier verfrissen in een zwemdok en een waterspeeltuin. Samen met het opnieuw zichtbare Schijn, de ecologische vooroever aan het Albertkanaal en het water van het Lobroekdok wordt dit gebied een groot waterpark voor de hele stad. Naast water heeft het Ringpark ook vele uiteenlopende groene plekken zoals het park tussen het Lobroekdok en de spoorwegbrug, waar ligweides, sportvelden en groen elkaar afwisselen. Op de kap langs het Sportpaleis komt een schaduwrijke ligweide die aansluit op het zwemdok.
Ringpark Het Schijn In Ringpark Het Schijn krijgt de Schijnvallei achter de Ten Eekhovelei en Lakborslei een volledige herinrichting, met nieuwe zijtakken voor de rivier, twee eilanden en glooiende oevers. De bestaande toegangen tot het park worden uitgebouwd tot buurtpleinen en een overkapping aan Hof ter Lo verbindt Deurne en Borgerhout voor fietsers en voetgangers. Het Ringfietspad komt tussen de Ring en het Schijn te liggen en maakt met een nieuwe fietsbrug over de Schijnpoortweg de verbinding met het Ringpark Lobroekdok. Aan de andere kant van het park zorgt een fietstunnel onder de Turnhoutsebaan, langs de buitenkant van de Ring, voor de verbinding met het Rivierenhof.
Ringpark Zuid Ter hoogte van de Kennedytunnel zorgt Ringpark Zuid voor heel wat nieuwe groene ruimte tussen het Kiel, de Tentoonstellingswijk, de Brederodewijk en Nieuw Zuid. Door een compactere inrichting van het op- en afrittencomplex aan Antwerpen-Zuid en de overkapping van de aansluiting met de A12 kan het bestaande groen tussen de huidige snelwegen natuurlijker ontwikkeld en toegankelijk gemaakt worden. Een promenade in de vorm van een hoefijzer maakt de verbinding tussen het centraal gelegen parkdeel en drie (ver)nieuw(d)e buurtparken. Aan de rand ervan zorgen twee ecologische corridors voor de verbinding met het natuurgebied de Hobokense Polder.
Mogelijk toekomstbeeld van het Ringpark de Groene Vesten.
(persbericht)
Het landschapsontwerp voor Ringpark Groene Vesten, een park dat de bestaande en nieuwe ‘Vestenparken’ aan elkaar rijgt, is klaar. Op basis van dit landschapsontwerp en de adviezen van onder andere het team van de intendant, de betrokken districten, de diverse stakeholders in de werkbanken, de burgerbewegingen en de buurtbewoners in de werkateliers keurde de stad Antwerpen reeds een eerste uitvoeringsproject goed. Namelijk in het zuidelijke deel, daar gaan de ontwerpers aan de slag om ‘Pomppark Zuid’, gelegen tussen de Singel en het Ringspoor, samen met de geluidsmaatregelen langs het nieuwe park verder uit te werken. De stad selecteerde ook budget voor vier deelprojecten waarbij nog verder onderzoek vereist is. Deze deelprojecten zijn het Ringpad, samen met de erlangs gelegen geluidsmaatregelen en parkaanleg aan de extra muros-kant tussen de Grotesteenweg en de Posthofbrug; de verdere uitwerking van Pomppark Oost of Vestenpark Luisbekelaar; geluidsmaatregelen ter hoogte van de Tuinwijk in Borgerhout in het oostelijke deel; en de geluidsschermen op de middenberm van de Ring die verder onderzocht worden, waarbij de resultaten van de oppervlaktebehandeling van het wegdek van de R1 worden meegenomen.
Ringpark Groene Vesten is zo’n 450 voetbalvelden groot en loopt langs weerskanten van de Ring van het station Antwerpen-Zuid tot aan het knooppunt met de E34/E313 op de grens van Borgerhout met Deurne. Het maakt van deze zone langs de Ring een groene plek voor de nabijgelegen buurten en de stad.
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: “We weten uit studies dat steden die mobiliteit en leefbaarheid weten te verzoenen aantrekkelijke steden zijn om in te leven, te werken, te investeren en om te bezoeken. De Ringparken die we in het kader van de Grote Verbinding aanleggen zijn daarvoor belangrijke bouwstenen.”
Landschapsontwerp als basis voor selectie eerste projecten
Het landschapsontwerp voor het volledige Ringpark Groene Vesten, met de vroegere Brialmont-omwalling als inspiratie, is klaar. Het legt de grote lijnen en mogelijkheden van het Ringpark Groene Vesten vast. Het geeft parkaanleg, het Ringpad, geluidsmaatregelen, ecologische verbindingen en een goede waterhuishouding een plek in het grote gebied. Het is een eerste concept van hoe de parken en verbindingen er kunnen uitzien en waar er ruimte is voor recreatie, sport of spel.
Het leefbaarheidsbudget voorzien voor Ringpark Groene Vesten is niet toereikend om het volledige landschapsontwerp in een keer te realiseren. Op basis van adviezen van onder andere team intendant, de betrokken districten, de diverse stakeholders in de werkbanken, de burgerbewegingen en de buurtbewoners in de werkateliers keurde de stad Antwerpen reeds een eerste uitvoeringsproject goed. Voor vier andere geselecteerde deelprojecten, waar verder onderzoek vereist is, is het budget gereserveerd.
Bij de keuze van de projecten is het principe ‘werk combineren met werk’ gehanteerd. Hierdoor zullen bij de aanleg van een nieuw park steeds de flankerende geluidsmaatregelen mee uitgevoerd worden. Ook bij de aanleg of heraanleg van een deel van het Ringpad, zullen de omliggende parkaanleg en geluidsmaatregelen mee opgenomen worden. Dit geldt ook voor al de ecologische en watergebonden maatregelen binnen de geselecteerde projecten, zoals faunapassages, hop-overs voor vleermuizen, de Ringwadis, enzovoort.
Mogelijk toekomstbeeld Ringpark de Groene Vesten.
Pomppark zuid als eerste project van start
In het zuidelijke deel van het Ringpark, tussen de Kolonel Silvertoplaan en de Jan van Rijswijcklaan, wordt Pomppark Zuid als eerste project gerealiseerd. Het nieuwe park ligt tussen het treinstation Zuid, de spoorweg, de Desguinlei (Singel) en de Jan Van Rijswijcklaan. De opmaak van de definitieve inrichting van het park doen de ontwerpers samen met de buurtbewoners, stakeholders en huidige gebruikers. Hun inbreng is cruciaal om de verder inrichting en programma binnen het park vorm te geven. Op donderdag 26 augustus 2021 organiseert het team een eerste inspraakmoment voor dit nieuwe park. Meer informatie over dit moment is vanaf begin augustus terug te vinden op de website van De Grote Verbinding onder Ringpark Groene Vesten.
De verdere vormgeving van de geluidsmaatregelen langs het park gebeurt in nauw overleg met de experten van de UGent en het Agentschap Wegen en Verkeer zodat ze de juiste locatie, hoogte en vorm kunnen krijgen. Hierbij wordt steeds een afweging gemaakt van doeltreffendheid tegenover kostprijs. De ambitie is om voor de gebruikers van het nieuwe park eenzelfde geluidsniveau te bereiken als vandaag in het Stadspark in hartje stad.
Na de opmaak van het definitieve ontwerp, de technische uitwerking van de plannen en het aanvragen van een omgevingsvergunning, kunnen de eerste werken aan Pomppark Zuid vermoedelijk in de loop van 2024 van start gaan.
Verder onderzoek voor vier deelprojecten
De stad selecteert budget voor vier deelprojecten waar nog verder onderzoek vereist is:
De aanleg van het nieuwe Ringpad tussen de Grotesteenweg en de Posthofbrug, aan de extra muros-kant van de Ring. Het nieuwe Ringpad zal, afhankelijk van de locatie, tussen de vier en zes meter breed worden. Ook de parkaanleg langs het Ringpad en de geluidsmaatregelen worden mee voorzien. Als het budget het toelaat worden ook de geluidsmaatregelen aan de intra muros-kant van de Ring, langs het Brilschanspark en Wolvenberg, voorzien. Hier zoekt het ontwerpteam nog naar een oplossing om de bestaande natuur en ecologische passage langs de spoorweg te verenigen met een doeltreffende geluidsmaatregel. Nadien kunnen ook de parkaanleg, het nieuwe Ringpad en de geluidsmaatregelen erlangs, verder doorgroeien richting Groene Hoek en Rodekruislaan en/of richting Leeuwerikpark.
De uitvoering van ofwel het Pomppark Oost ofwel het Vestenpark Luisbekelaar. Een beslissing rond beide parken wordt pas genomen na verdere afstemming met het traject voor de toekomstige inrichting van de zuidelijke Ring en de knoop met de E313/34.
De geluidsmaatregelen aan de Tuinwijk in Borgerhout, tussen de net vernieuwde schermen en de Stenenbrug, worden specifiek voor deze locatie verder doorgerekend. Als daaruit blijkt dat het effect van de schermen op de gebruikers en de eerstelijnsbebouwing (op de begane grond) voldoende groot is kan dit project ook in uitvoering gaan.
Ter hoogte van de geselecteerde projecten in het zuidelijke en centrale gedeelte onderzoekt de stad samen met het Agentschap Wegen en Verkeer bijkomende geluidsreducerende maatregelen. Het landschapsontwerp voorziet nu in geluidsschermen op de middenberm van de Ring. Een andere oplossing zou kunnen bestaan uit een oppervlaktebehandeling van het bestaande wegdek die het brongeluid van de Ring zou verminderen. Met deze techniek worden er groeven in de bestaande betonnen rijbaan van de Ring geslepen waardoor het rolgeluid van het autoverkeer vermindert. Het is een oplossing die de geluidsoverlast aan de bron aanpakt en heeft mogelijk een gelijkwaardig effect als het plaatsen van geluidsschermen in de middenberm. Beide maatregelen worden na het onderzoek tegen elkaar afgewogen op vlak van doeltreffendheid en kostprijs.
Annick De Ridder, voorzitter van AG Vespa en schepen voor stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening : “Met deze beslissing zetten we belangrijke stappen voor de verbetering van de leefbaarheid van de buurten en wijken langs de zuidoostelijke Ringzone. Ik ben blij dat onder andere ook ter hoogte van het Park Brialmont bijkomende geluidsmaatregelen worden voorzien en het Ringpad wordt uitgebouwd.”
Slimme investeringen
Met het oog op een toekomstige overkapping moeten er nog heel wat aanpassingen gebeuren aan het huidige zuidelijke deel van de Ring. De ruimte die de snelweg inneemt, zal daardoor veranderen en voor een deel overlappen met Ringpark Groene Vesten. Hierdoor ontstaan er twee zones in het park: een tijdelijke zone waar vermoedelijk een deel van de nieuwe zuidelijke Ring zal komen te liggen, en een permanente zone waar er geen impact zal zijn door de aanleg van deze nieuwe Ring. Een deel van de geselecteerde projecten voor Ringpark Groene Vesten die nu verder uitgewerkt worden liggen in de tijdelijke zone, en zullen op termijn terug moeten wijken voor een toekomstige overkapping.
Hierbij wordt steeds de afweging gemaakt tussen duurzame investeringen in de permanente zone van het park, en tijdelijke ingrepen die noodzakelijk zijn om op korte termijn een betere omgevingskwaliteit te creëren en in te zetten op beoogde modal shift. Door slim met deze laatste investeringen om te gaan, kunnen ze later hergebruikt worden in een andere toepassing op of naast het dak van de Ring.
Eind vorig jaar duidde de Vlaamse regering het ontwerpteam aan dat, in het kader van De Grote Verbinding, Ringpark Zuid in Antwerpen verder zal vormgeven. Dit park loopt van aan de Kennedytunnel, over het huidige op- en afrittencomplex Antwerpen-Zuid en de aansluiting op de A112, tot aan de Kolonel Silvertopstraat. Met de herinrichting van dit op- en afrittencomplex en de overkapping van de A112, ontstaan er nieuwe, groene verbindingen tussen de wijken het Kiel, Antwerpen-Zuid en Brederode. Zo biedt het Ringpark een antwoord op het groentekort in de omliggende wijken, creëert het nieuwe kansen voor stadsontwikkeling, zorgt het voor betere waterbuffering en stelt het de bermen open voor fietsers en voetgangers. De omliggende buurten wordt nauw betrokken in het verdere proces. In het voorjaar van 2021 vinden de eerste startmomenten met de buurten plaats.
Met de aanstelling van het ontwerpteam voor Ringpark Zuid worden de leefbaarheidsprojecten ‘Park Knoop Zuid’ en ‘Nieuwe kap Jan de Voslei en verlaging onderliggende A112’ mee opgenomen in de al geplande herinrichting van het aansluitingscomplex Knoop Zuid door Agentschap Wegen en Verkeer. Deze drie projecten worden door het aangestelde ontwerpteam als één geïntegreerd project verder uitgewerkt naar uitvoerbare plannen.
Het zuidelijke Ringpark zal, net als de Ringparken in het noorden, stadsdelen met elkaar verbinden die vandaag afgesneden zijn van elkaar en zorgen voor meer zuurstof en bruikbare groene ruimte. Ringpark Zuid vormt de verbinding tussen Knoop Zuid, de wijken Zuid, Brederode, Kiel en de Tentoonstellingswijk, en gebieden in ontwikkeling zoals Nieuw Zuid en Blue Gate Antwerp.
Het ontwerpteam dat de verdere uitwerking van het Ringpark Zuid zal opnemen bestaat uit de bureaus 51N4E, NDVR en H+N+S, versterkt door Tractebel. Net zoals bij ‘Over de Ring’ zal het ontwerpteam bij zijn voorbereidingen nauw samenwerken met de buurten, wijken en gebruikers. In het voorjaar van 2021 vinden de eerste startmomenten met de buurten plaats.
Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters: “Met de opstart van het ontwerptraject en de aanstelling van het ontwerpteam kunnen we nu ook van start met het grootste Ringpark uit de verschillende leefbaarheidsprojecten dat een gecombineerde opdracht voor parkontwerp én infrastructuuraanleg omvat. Het zal om die reden een complexe oefening worden waarbij het Agentschap Wegen en Verkeer de trekkersrol op zich zal nemen. Het gaat hier ook de facto om de verlenging van de Antwerpse Leien tot over de Ring. Er doen al wilde speculaties de ronde over hoe deze ‘extra Lei’ dan wel zal gaan heten, waarbij de Australiëlei of Canadalei geregeld als naam opduiken.”
Schepen voor mobiliteit Koen Kennis: “Dit is een belangrijke stap om een betere mobiliteit met een verhoogde leefbaarheid in Antwerpen te verzoenen. We weten uit studies dat steden die daarin slagen aantrekkelijke steden zijn om in te leven, te werken, te investeren en om te bezoeken.”
In de periode maart tot juni 2020 werd in een reeks intensieve ontwerpsessies, een consensus bereikt over een volledige nieuwe herinrichting van het aansluitingscomplex Knoop Zuid. Zowel Vlaamse als stedelijke administraties, de burgerbewegingen en andere belangrijke actoren namen hieraan deel, onder begeleiding van intendant Alexander D’hooghe. Het draagvlak voor deze ‘Synthesevariant’ biedt een goede basis voor zowel de opmaak van een plan-Mer en GRUP voor Ringpark Zuid, als het verdere ontwerptraject (richting uitvoeringsdossier).
Door een efficiëntere en compactere inrichting van de infrastructuurknoop en de overkapping van de A112/Jan De Voslei, komt er meer ruimte vrij voor groen en parkinfrastructuur, veilige en toegankelijke wegen voor voetgangers en fietsers en kan het openbaar vervoer en autoverkeer vlotter passeren. De omgeving van het Zuidstation kan zich ontpoppen tot een multimodaal knooppunt.
De aanleg van bermen langs de Ring reduceert op korte termijn bovendien de lucht- en geluidsoverlast voor de omwonenden. Daarnaast vormt het park ook een ecologische verbinding van noord naar zuid en langs de Ring.
Overige Ringparken
Tussen september 2017 en mei 2018 zijn zes ontwerpteams binnen ‘Over de Ring’ aan de slag gegaan om projecten voor te stellen die de leefbaarheid rond de Antwerpse Ring verhogen. Dit deden ze samen met heel wat Antwerpenaars, stakeholders en partners, waaronder de Vlaamse overheid, de stad, de haven, de burgerbewegingen, Lantis en de intendant. Hieruit zijn 18 leefbaarheidsprojecten geselecteerd, goed voor een bedrag van 1,250 miljard euro. Samen vormen deze projecten zeven Ringparken en een Scheldebrug.
De ontwerpteams voor Ringpark West en Ringpark Groene Vesten zijn al sinds begin 2020 aan de slag in ‘hun’ park. Voor Ringpark West werkt het ontwerpteam toe naar een omgevingsvergunning voor de aanleg van de nieuwe fietspaden en geluidsbermen. Zo kan de uitvoering maximaal worden afgestemd op de lopende werken voor de Oosterweelverbinding op Linkeroever. Het ontwerpteam voor Ringpark Groene Vesten is zo goed als rond met zijn concept voor de inrichting en het verhogen van de leefbaarheid in het volledige projectgebied.
In de vier noordelijke Ringparken; Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en het Schijn, zijn de ontwerpteams in september 2020 aan de slag gegaan en hebben ze hun eerste kennismakingsmomenten met de buurt achter de rug.
Ook de studie rond de nieuwe Scheldekruising in het zuiden van Antwerpen is afgerond en is er definitief gekozen definitief voor een fiets- en wandelbrug over de Schelde ter hoogte van de Kennedytunnel. Daar deze nieuwe fiets- en wandelverbinding aansluit op Ringpark Zuid is ook de samenhang tussen beide projecten van groot belang, net zoals de aansluiting van Ringpark op het Ringpark Groene Vesten ter hoogte van het zuidstation. Het team van de intendant waakt over deze aansluitingen en houdt op regelmatige basis coherentiesessies hierover met de verschillende ontwerpteams.
De Grote Verbinding
Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt Antwerpen aan zijn internationale reputatie als stad waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo wordt gezorgd voor een betere mobiliteit voor stad en haven, meer groen en schonere lucht en worden bestaande en nieuwe wijken aan beide kanten van de Ring verbonden.
De volgende jaren werken alle partners, de burgerbewegingen en de intendant nauw samen om de plannen verder vorm te geven. Lantis, de stad Antwerpen, Agentschap Wegen en Verkeer en de Vlaamse Waterweg nv, die instaan voor de uitvoering van De Grote Verbinding, zetten op hun werven zo veel mogelijk lokaal talent aan het werk. Iedereen uit Antwerpen en omstreken wordt dan ook warm opgeroepen om mee de schouders te zetten onder De Grote Verbinding.
Annick De Ridder, schepen voor stadsontwikkeling en ruimtelijke ordening: “De Grote Verbinding zorgt ervoor dat de broodnodige bereikbaarheid van onze stad en haven hand in hand gaat met een duurzame toekomst. Rond dit park ontstaan kansen voor nieuwe stadsontwikkelingen zoals woningen, voorzieningen en bedrijvigheid. We kijken dan ook uit naar de vervolgstappen: namelijk de ontwikkeling van verschillende vooruitstrevende stadsontwikkelingsprojecten langs deze Ringparken die er nog een extra meerwaarde aan zullen geven.”
Claude Marinower, schepen voor openbaar domein: “De ringparken zijn projecten bij uitstek om het Antwerps Waterplan uit te rollen. Waterschaarste is een heel actueel probleem, het is dan ook noodzakelijk de wateropslag te verhogen en maximaal in te zetten op ontharding om dit in de toekomst te voorkomen. Meer groenruimte en de mogelijkheid tot wateropslag zorgen voor een duurzame en leefbare stad.”
In de nieuwe campagne voor De Grote Verbinding die vandaag start, dromen zeven Antwerpenaars over het toekomstige Ringpark achter hun hoek. “Het Antwerpen van morgen? Met mijn maten trainen in ’t park! Minder lawaai, meer gezonde lucht. Kampen bouwen in het nieuwe park!” Zo zet de stad met de campagne de voordelen van het stadsontwikkelingsproject voor de burger in de kijker.
Met De Grote Verbinding verbindt Antwerpen bestaande en nieuwe wijken aan beide kanten van de Ring. Die Ringparken zullen zorgen voor meer groen, minder lawaai en schonere lucht. Verschillende ontwerpteams zijn vandaag aan de slag om de Ringparken de komende jaren verder uit te tekenen en te realiseren.
Om de voordelen van dit gigantische stadsontwikkelingsproject in de kijker te zetten, lanceert de stad Antwerpen vandaag een nieuwe campagne. Zeven Antwerpenaars getuigen wat De Grote Verbinding concreet kan betekenen voor hun buurt. Ze vertellen in korte online getuigenissen wat er voor hen gaat veranderen op vlak van mobiliteit en leefbaarheid dankzij de nieuwe Ringparken.
Alexander (35 jaar) is enthousiast: “Ik ben een headhunter met een eigen bedrijf. Ik laat mijn bedrijfswagen meer en meer aan de kant staan en ik gebruik mijn elektrische fiets. Daarmee bereik ik mijn klanten in het centrum gewoon véél sneller. De Grote Verbinding zal voor mij een paar dingen ten goede veranderen. Zo komt er meer gelegenheid om mijn fiets te gebruiken en nog sneller bij klanten te zijn, maar mijn route wordt ook zoveel aangenamer. Ik leg het grootste deel van het traject af door het groen.” Ook Juliette (46 jaar) is blij: “Ik woon al meer dan twintig jaar op Linkeroever met mijn vier kinderen. Het leuke aan hier wonen is dat je ’s avonds na je werk thuiskomt in een oase van rust. Ik noem het ‘mijn eiland in het groen’. Ik kijk uit naar de extra speelruimte en de nieuwe parken. Die bieden niet alleen meer wandelmogelijkheden, maar vooral ook veel meer schone lucht. De Grote Verbinding maakt van Linkeroever écht een topplek voor jong en oud.” Ook jongere en oudere Antwerpenaars zijn opgetogen. Zo kijkt Dennis (8 jaar) ernaar uit dat hij zelf naar zijn vrienden zal kunnen fietsen of dat ze samen in het park zullen kunnen afspreken. Jaak (82 jaar) kan niet meer lang stappen en is dus extra blij met een park in zijn buurt, ook om nieuwe buurtbewoners te leren kennen.
Online Ringdagen
Niet alleen experten en ontwerpers zullen de nieuwe Ringparken vorm geven, elke Antwerpenaar kan meewerken aan de plannen. Vanaf 2 november 2020 stellen alle projectteams zich voor en kunnen inwoners het team van hun Ringpark ontmoeten op online Ringdagen. Ontdek op www.degroteverbinding.be wanneer je de teams virtueel kan ontmoeten of jouw mening kan geven op de voorliggende plannen.
De Grote Verbinding
Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt Antwerpen aan zijn internationale reputatie als stad waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo wordt gezorgd voor een betere mobiliteit voor stad en haven, meer groen en schonere lucht, en worden bestaande en nieuwe wijken aan beide kanten van de Ring verbonden.
De afgelopen jaren hebben de Vlaamse overheid, de stad, de haven, de burgerbewegingen en Lantis samen met de intendant voor de Oosterweelverbinding de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering wordt zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk gezet.
Copyright: In Situ Atelier de Paysage, Lyon www.in-situ.fr
Het college nam kennis van het conceptontwerp voor het Ringpark Groene Vesten. Dat park zal, op de grondvesten van de vroegere Brialmontomwalling, bestaande en nieuwe ‘Vestenparken’ aan elkaar rijgen. Wadi’s, infiltratiezones en waterbuffers zorgen er voor een robuuste waterhuishouding. Een afwisseling tussen schermen en bermen, die zo dicht mogelijk tegen de Ring liggen, dragen bij tot een beter lucht- en geluidsklimaat. Zachte verbindingenvormen aangename en veilige routes vanuit de wijken naar het park. Ten slotte wordt het Ringfietspad geoptimaliseerd door het te voorzien van veilige en comfortabele ongelijkvloerse kruisingen en door voldoende ruimte te geven aan alle gebruikers. Dit conceptontwerp wordt nog voor advies voorgelegd aan alle betrokken districtsraden (Antwerpen, Berchem, Borgerhout en Deurne).
Ringpark Groene Vesten is zo’n 450 voetbalvelden groot en loopt langs weerskanten van de Ring van het station Antwerpen-Zuid tot aan het knooppunt met de E34/E313 op de grens van Borgerhout met Deurne. Het maakt van deze zone langs de Ring een groene plek voor de buurt en de stad.
Ring van Vestenparken
Het ontwerpteam grijpt terug naar de vroegere Brialmontomwalling als inspiratie voor het nieuwe Ringpark Groene Vesten. Het glooiende landschap tussen geluidsbermen, schermen en wadi’s geeft, net als de vroegere omwalling en verdedigingsgrachten tussen stad en daarbuiten, een uniek karakter aan het Ringpark waarin nieuwe en reeds bestaande ‘Vestenparken’ en verbindende parkzones elkaar afwisselen.
De bermen en schermen doorheen het Ringpark worden zo dicht mogelijk tegen de Ring geplaatst. Zo vergroot niet enkel het effect ervan op het lucht- en geluidsklimaat in de achterliggende wijken en parken, maar komt er lokaal extra parkruimte bij. Voor de eerstelijnsbebouwing en de groene zones het dichtst tegen de Ring streeft het ontwerpteam dezelfde geluidskwaliteit als het Stadspark in het centrum van Antwerpen na.
Slimme investeringen
Met het oog op een toekomstige overkapping moeten er nog heel wat aanpassingen gebeuren aan de huidige Ring. Ook de ruimte die de snelweg vandaag inneemt, zal daardoor veranderen. Het ontwerpteam houdt er in hun ontwerp rekening mee dat een deel van het Ringpark Groene Vesten zal worden aangepast aan de overkapping. Daarbij wordt steeds de afweging gemaakt tussen duurzame investeringen in het permanente deel van het park, en tijdelijke ingrepen die noodzakelijk zijn om op korte termijn heel wat mensen een betere omgevingskwaliteit te geven. Door slim met die investeringen om te gaan, kunnen ze later hergebruikt worden in een andere toepassing op of naast het dak van de Ring.
Aangename en veilige verbindingen met de wijken
Het Ringpark zorgt niet enkel voor een verbinding langs de Ring, ook de verbindingen naar de wijken errond en naar de beide kanten van de Ring spelen een belangrijke rol in het ontwerp. Via een netwerk van ‘nerven’, of zachte verbindingen, kunnen bewoners van de omliggende wijken op een aangename en veilige manier het park of de overzijde van de Ring bereiken.
Het conceptontwerp geeft een eerste indicatie van hoe dat netwerk van nerven kan doorlopen tot diep in de wijken. De stad Antwerpen bekijkt samen met de betrokken districten hoe de uitwerking ervan verder kan opgenomen worden binnen hun eigen werking.
Een Ringpad voor alle parkgebruikers
Een belangrijke verbinding doorheen het Ringpark is het bestaande Ringfietspad. Dat wordt door het ontwerpteam omgevormd tot een breed en comfortabel Ringpad, als een hoogwaardige verbinding rond de stad. Door het zo dicht mogelijk naast de bermen en schermen te plaatsen, vormt het geen barrière in of naar het park.
Op verschillende plekken zorgen nieuwe verbindingen onder of over de autowegen dat het Ringfietspad extra aantrekkelijk wordt voor fietsers en voetgangers. Bestaande onderdoorgangen worden waar mogelijk verbreed zodat naast fietsers ook voetgangers en de lokale fauna uit de Ringzone hier kunnen passeren. Ook worden er zoveel mogelijk ecologische barrières en knelpunten weggewerkt, zodat de unieke bestaande habitats en rijke biodiversiteit langs de Ring verder kunnen uitbreiden en groeien.
Input en feedback welkom
Niet alleen experten en ontwerpers kunnen dit nieuwe Ringpark vorm geven, ook de Antwerpenaar kan tijdens het ontwerpproces input en feedback geven op deze plannen. Vanaf 2 november 2020 kunnen alle geïnteresseerden hun feedback op dit conceptontwerp geven op het online participatieplatform (https://participatie.degroteverbinding.be). Op belangrijke en drukke knooppunten in en rond het toekomstige Ringpark Groene Vesten kunnen buurtbewoners en passanten op grote infopanelen meer informatie terugvinden over het plan.
Het college van de stad Antwerpen nam kennis van dit conceptontwerp, dat nu wordt voorgelegd voor advies aan de betrokken districtsraden (Antwerpen, Berchem, Borgerhout en Deurne).
Van conceptontwerp naar landschapsontwerp
Het ontwerpteam gaat met alle feedback aan de slag om het conceptontwerp verder uit te werken naar een landschapsontwerp dat uit verschillende, los van elkaar uit te voeren, delen of zones zal bestaan. Daarin worden de verschillende parken, verbindingen en verblijfsruimtes verder uitgewerkt, gebudgetteerd en voorzien van een mogelijke invulling of programma. In een volgende stap wordt gekeken welke delen of zones uitgevoerd kunnen worden binnen het beschikbare leefbaarheidsbudget en volgt de verdere concrete invulling ervan. In het voorjaar 2021 wordt deze fase van het landschapsontwerp afgerond.
De Grote Verbinding
Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt Antwerpen aan haar internationale reputatie als stad waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo wordt gezorgd voor een betere mobiliteit voor stad en haven, meer groen en schonere lucht, en worden bestaande en nieuwe wijken aan beide kanten van de Ring verbonden.
De afgelopen jaren hebben de Vlaamse overheid, de stad, de haven, de burgerbewegingen en Lantis samen met de intendant voor de Oosterweelverbinding de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering wordt zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk gezet.
