Zo kunnen de Antwerpse treinstations van de toekomst eruitzien

“Alexander D’Hooghe gaf in zijn functie als intendant voor de overkapping van de Antwerpse Ring de afdeling architectuur en urbanisatie van het Massachusetts Institute of Technology de opdracht om voor iedere locatie een voorontwerp te maken. Per stationsomgeving hebben telkens drie tot vier studenten een ontwerp gemaakt. En ik moet zeggen dat het resultaat de moeite is. In een aantal gevallen is het project, mits enkele aanpassingen, in principe relatief snel uit te voeren”, zegt Koen Kennis.

Spaghettiknoop

De opdracht van de Amerikaanse studenten ging verder dan louter een nieuw station op papier zetten. “Elke vorm van mobiliteit moet aan bod komen. Dus ook deelmobiliteit zoals fietsen en Cambio. De stations liggen of komen te liggen in een gebied tussen het centrum en de voorstad. Dat zijn plekken die nu en zeker in de toekomst meer en meer deel zullen uitmaken van de kernstad. Het zijn buurten die steeds meer bewoners zullen hebben en daar moeten we met onze verkeersknooppunten op inspelen”, vervolgt de schepen.

Uiteindelijk is alleen de omgeving van station Zuid, aan de Kolonel Silvertopstraat, opnieuw naar de tekentafel gestuurd. “De plannen waren te weinig concreet. Dus voor deze locatie moet er nog verder nagedacht worden. Dat belet niet dat deze locatie vrijwel zeker de eerste is die zal worden aangepakt. In 2022 wordt gestart met de heraanleg van de spaghettiknoop gestart. Tegelijkertijd of aansluitend willen we ook het station gebruiksvriendelijker te maken.”

Flixbus

De stad Antwerpen gaat nu op zoek naar partners die de projecten mee wil financieren. “In een aantal gevallen kunnen we de ontwikkeling van de stationsomgevingen deels financieren met het geld uit de leefbaarheidsprojecten die zijn geselecteerd. Maar daarmee alleen komen we er niet. Voor de hand liggende partners zijn onder meer De Lijn en de NMBS. Maar ook projectontwikkelaars. Het is immers de bedoeling om in de vernieuwde stations bijvoorbeeld ook kantoorruimte te bouwen”, zegt Koen Kennis.

Een potentiële partner in de private sector is de uitbater van Flix. Dat bedrijf verzorgt goedkope busreizen door heel Europa. “Hun standplaats in Antwerpen is op dit moment het Koningin Astridplein. Maar op termijn moeten deze bus een andere op- en afstapplaats krijgen. Als je weet dat Flix in Antwerpen jaarlijks 400.000 mensen brengt en haalt, is het duidelijk dat zij een belangrijke partner kunnen zijn. In het buitenland, onder meer in Parijs, financiert het bedrijf bovendien een volledig nieuwe terminal voor hun bussen buiten het centrum. Dat kan ook in Antwerpen.”

Station Schijnpoort

Op de kop van Spoor Oost, waar nu het centrum van Free Clinic en het tankstation van Q8 gevestigd zijn, kan een volledig nieuw station komen / of: zien de studenten een  volledig nieuw station (komen). De treinsporen, over de Schijnpoortweg, liggen er al. Alleen de omgeving moet nog aangepast worden.

“Het toekomstige verkeersknooppunt sluit mooi aan op de voetgangers- en fietsersbrug naar het Sportpaleis die nu wordt gelegd. Op de kop van Spoor Oost is er ruimte voor perrons voor bussen en trams. Op die plek kan er een hellend vlak komen dat rechtstreeks naar de bestaande premetro leidt”, licht Koen Kennis toe.

Volgens het conceptontwerp komen er ook liften naar de perrons en een fietsparking op het verkeersknooppunt. Ook een terminus voor de Flixbussen behoort tot de mogelijkheden. Op de site is een gebouw getekend dat dienst doet als stationshal en kantoorruimte. Koen Kennis schat dat dit project binnen de vijf tot zeven jaar kan uitgevoerd worden.

Station Luchtbal

Dit bestaande station heeft nu trappen naar zes perrons. “Station Luchtbal kan de meest noordelijke verkeersknoop van Antwerpen worden. Om ruimte te creëren moet een bestaande hangar en een kantoorgebouw verdwijnen. Het voordeel is dat het station, dankzij de overkapping, ook zonder hindernissen aansluit bij Merksem”, zegt Koen Kennis.

In het conceptontwerp komt er een stationsgebouw dat meteen ook de ingang is naar de perrons. in dat gebouw zal ook ruimte zijn voor kantoren en andere diensten. “Het is de bedoeling dat er sporen worden bijgelegd en dat er een vlotte verbinding komt met de tram- en buslijnen die er nu al passeren. Verder komen er ook fietsvoorzieningen en plekken voor verschillende vormen van deelmobiliteit.”

Volgens Koen Kennis is het ontwerp voor station Luchtbal zonder al te grote aanpassingen uit te voeren. De geschatte timing is tussen de zes en de tien jaar.

Station Berchem

De plannen voor de omgeving van het station van Berchem zijn het meest verregaand en nog niet voor meteen. In het conceptontwerp verdwijnt het huidige station en komt er een nieuw over de Ring achter het nieuwe Post X. “Of dergelijke constructie mogelijk is op de overkapping moet nog worden uitgezocht. De sporen liggen er alvast”, zegt Koen Kennis.

In het plan komt er een ondergrondse parkeer garage die rechtstreeks is aangesloten op de tegen dan overkapte Ring. Bovengronds worden de bestaande tramsporen beter toegankelijk gemaakt  vanaf het station. “Er is ook voorzien dat er een nieuw tramspoor naast het station komt voor wat ooit de Ringlijn kan zijn.”

Volgens Koen Kennis zijn de plannen een voorbeeld van “out of the box-denken” en zeer ambitieus. “Alles valt of staat met de technische haalbaarheid. Mooi is dat er in het ontwerp op deze plek een toren komt die even hoog is als de Boerentoren. De invulling daarvan kans divers zijn en aansluiten op de huidige functies van Post X.” Koen Kennis schat dat het nog minstens vijftien jaar zal duren voor deze plannen uitgevoerd wordt. Het gebied is immers niet opgenomen in de eerste geselecteerde leefbaarheidsprojecten op en rond de Ring.

PS: Inschrijven op de Mobiliteitsnieuwsbrief van Gazet van Antwerpen kan door hier te klikken.